Hướng dẫn điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng do biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật liệu xây dựng
Bài viết này TA đáng ra phải viết từ lâu, nhưng do nhiều việc việc quá nên bây giờ mới chia sẻ với đồng nghiệp được, mong thứ lỗi.
Trong năm 2007, giá cả vật liệu liên tục tăng vượt ra ngoài tầm kiểm soát và những dự kiến của Chủ đầu tư, nhà thầu. Giá cả bắt đầu tăng mạnh vào cuối tháng 4/2007, tăng vượt tầm kiểm soát vào cuối năm 2007 và đỉnh cao tết dương lịch năm 2008. Một số số liệu:
+ Thép từ 6.800 đ/kg tăng lên 21.500 đ/kg
+ Gạch từ 450-550 đ/viên tăng lên 2500 đ/viên
+ Xi măng 750-800 đ/kg tăng lên 1450-1500 đ/kg
Các dự án bị đình trệ, chủ đầu tư, nhà thầu, các đơn vị tư vấn, các cơ quan quản lý lúng túng không biết tiếp tục thực hiện dự án thế nào. Đứng trước tình hình đó, đòi hỏi nhà nước cần phải có các hướng dẫn xử lý và các văn bản điều tiết của Nhà nước lần lượt ra đời.
Để thực hiện việc điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng phù hợp quy định. Chúng ta cần xem xét toàn diện cả hệ thống các văn bản quy định về vấn đề này. TA xin tóm lược lại quá trình ban hành các văn bản như sau:
1. Ngày 25/1/2008 Thủ tướng Chính phủ có Văn bản 164/TTg-CN về việc điều chỉnh giá và hợp đồng trọn gói.
2. Ngày 25/02/2008 Bộ Xây dựng có Thông tư số 05/2008/TT-BXD Hướng dẫn điều chỉnh giá và HĐ xây dựng do biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật liệu xây dựng trên cơ sở hướng dẫn văn bản chỉ đạo số 167/TTg-CN của Thủ tướng Chính phủ.
Sau khi TT 05 ra đời, vẫn có nhiều ý kiến rằng: “Hướng dẫn của TT05 vẫn chưa thực hiện được”. Bộ Xây dựng tiếp tục có kiến nghị với Chính phủ để tháo gỡ khó khăn.
3. Ngày 14/04/2008, Chính phủ có văn bản số 546/TTg-KTN về việc điều chỉnh giá nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu XD và hợp đồng xây dựng để xử lý các kiến nghị của BXD.
4. Ngày 17/04/2008, BXD lại có Thông tư số 09/2008/TT-BXD Hướng dẫn điều chỉnh giá, hợp đồng xây dựng do biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật liệu xây dựng trên cơ sở văn bản số 546/TTg-KTN.
TT09 ra đời với những nỗ lực tháo gỡ khó khăn của Bộ Xây dựng, nhưng vẫn có ý kiến cho rằng: “vẫn chưa rõ, vẫn còn nhiều vấn đề chưa thực hiện được, chưa nhà thầu nào lấy được một đồng bù giá”.
5. Ngày 12/05/2008 Bộ Tài chính cũng có văn bản số 5422/BTC-ĐT hướng dẫn tạm ứng, thanh toán tiền bù chênh lệch giá vật liệu xây dựng cũng trên cơ sở văn bản số 546/TTg-KTN.
6. Ngày 22/7/2008, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Cao Lại Quang ký Quyết định thành lập tổ thường trực theo dõi, kiểm tra, đề xuất giải pháp xử lý những vướng mắc do biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật liệu xây dựng
7. Tích cực theo đuổi tháo gỡ khó khăn đến cùng, ngày 01/08/2008 Bộ Xây dựng có văn bản số 1551/BXD-KTXD Hướng dẫn thêm một số nội dung của TT số 09.
8. Ngày 22/9/2008, Chính phủ có thêm văn bản số 1565/TTg-KTN về điều chỉnh giá và HĐ xây dựng.
Như vậy phải mất gần 9 tháng về cơ bản nội dung điều chỉnh mới được định hình. Để điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng cần xem xét văn bản một cách có hệ thống như đã nêu ở trên.
Cần lưu ý rằng các văn bản này mang tính chất xử lý tình huống sốt giá trong thời gian diễn ra tăng giá vượt tầm kiểm soát. Khi tình hình trở lại bình thường thì lại thực hiện như thông thường.
Bạn đã thực hiện nội dung điều chỉnh thế nào ?
Chính phủ nói 2 vấn đề:
1. Bù trừ vật liệu
2. Điều chỉnh hình thức hợp đồng áp dụng
Xét về mặt pháp luật: Hợp đồng đã ký trọn gói, đơn giá cố định thì không được phép điều chỉnh. Nhưng do đây là xử lý tình huống, nên Chính phủ đã cho phép điều chỉnh. Nhưng điều chỉnh thế nào ?
Chúng ta thấy rõ rằng đúng trình tự thì phải làm được nội dung thứ 2 trước rồi mới được thực hiện nội dung số 1. Tức là phải điều chỉnh hợp đồng trước (sửa lại các điều khoản trọn gói, cố định...) rồi mới thực hiện điều chỉnh, bù trừ vật liệu theo điều mà hợp đồng đã được điều chỉnh quy định. Mà xử lý nội dung về điều chỉnh hợp đồng mới là nội dung khó. Đòi hỏi A/B phải ngồi cùng nhau để thương thảo, đàm phán lại.
Tuy nhiên, thời gian vừa qua, để đáp ứng tiến độ thực hiện dự án, thi công xây dựng công trình trước mắt mà các bên liên qua mới chỉ tập trung vào được bước 1. Hầu hết đều phổ biến là "tạm" (tạm ứng, tạm thanh toán).
Và chúng ta đang đứng trước việc giải quyết bài toán ngược, ở "bước chạy" là điều chỉnh nội dung thứ 2 vào giai đoạn quý I, II, III năm 2009 này (với những ai chưa làm động tác điều chỉnh hợp đồng). Đây mới là giai đoạn chính thức và "hứa hẹn" nhiều vất vả nếu đồng nghiệp không muốn giải quyết bài toán điều chỉnh một cách trọn vẹn, không còn lo lắng gì với các vấn đề pháp lý sau này (thanh tra, kiểm toán chẳng hạn):((.
Một số điểm đáng quan tâm của văn bản 546
Xét đề nghị của Bộ Xây dựng tại văn bản số 623/BXD-KTTC ngày 07/4/2008 và ý kiến các cơ quan liên quan, Thủ tướng Chính phủ có văn bản số 546/TTg-KTN làm rõ văn bản số 164/TTg-CN ngày 29/01/2008. Điều này dẫn đến việc Bộ Xây dựng ban hành TT09 tiếp tục hướng dẫn vấn đề điều chỉnh. Qua đó thể hiện sự quan tâm và thiện chí tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần thúc đẩy tiến độ thực hiện các dự án của Chính phủ cũng như Bộ Xây dựng.
3. Văn bản số 546 tập trung vào các nội dung:
+ Giới hạn: Điều chỉnh giá áp dụng đối với các Dự án sử dụng vốn Ngân sách. (các nhà thầu làm nguồn vốn tư nhân, vốn khác sẽ kêu khổ, chưa biết làm sao:((.
+ Cụ thể hóa danh mục vật liệu.
+ Cho phép Chủ đầu tư tính đầy đủ các khoản chi phí.
Câu hỏi: Việc bù trừ, điều chỉnh có được tính thêm các khoản tính theo tỷ lệ % - tục gọi là "đuôi" không ?
Trả lời:
Văn bản 546 cho phép tính đủ các khoản chi phí, ngoài chênh lệch vật liệu, có được tính "đuôi".
Cho phép Chủ đầu tư tạm ứng, tạm thanh toán.
Cho phép điều chỉnh lại Tổng mức đầu tư.
Trong quản lý chi phí, theo các giai đoạn thực hiện dự án, thi công xây dựng chúng ta có sự hình thành lần lượt các chỉ tiêu quản lý chi phí: Dự toán, giá gói thầu, giá hợp đồng... tổng cộng các giá trị dự toán có giá trị tổng mức đầu tư. Khi Chính phủ cho phép điều chỉnh giá hợp đồng lập tức sẽ dắt dây ảnh hưởng đến các chỉ tiêu giá trị Dự toán, giá gói thầu, giá trị tổng mức đầu tư... và các vấn đề khác.
Do tính chất xử lý tình huống và sự liên quan móc xích giữa các vấn đề như trên. Văn bản 546 cho phép điều chỉnh tương ứng các chỉ tiêu quản lý chi phí khác bằng cách: Lập dự toán chi phí xây dựng bổ sung.
Văn bản 546 cũng quy định:
+ Những hợp đồng đã thanh toán xong không được xem xét điều chỉnh.
+ Thẩm quyền điều chỉnh giá xây dựng thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Chủ đầu tư (được điều chỉnh giá dự toán, giá gói thầu...).
TT09 cụ thể hóa cách lập dự toán CPXD bổ sung. Vấn đề này xin viết tiếp ở bài sau.
