Giá bỏ thầu và những bất cập tồn tại

[vominhlong]

​

NGHỊCH LÝ GIÁ BỎ THẦU VÀ​

NHỮNG BẤT CẬP TỒN TẠI ​

K/S Võ Hoàng Anh​

Tổng Công ty TVTK GTVT (TEDI)​

​

Nếu quan tâm, theo dõi quá trình đấu thầu các dự án, các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng ở nước ta trong khoảng thời gian những năm gần đây có thể thấy một hiện tượng ngày càng trở nên phổ biến là tình trạng giá bỏ thầu cao hơn giá trần khiến cho không ít gói thầu, dự án không thể triển khai theo đúng kế hoạch. Đây là nhân tố gây ảnh hưởng rất nhiều tới kế hoạch triển khai dự án, là một trong những nguyên nhân gây lãng phí về thời gian, làm tăng chi phí và ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư chung, cần phải được nhìn nhận, phân tích một cách đúng mức để tìm ra được các biện pháp khắc phục nhằm hạn chế những vấn đề tồn tại.

Nghiên cứu, phân tích hiện tượng này có thể nhận thấy tập trung ở một số các nguyên nhân chính:

1. Hồ sơ mời thầu đưa vào quá nhiều điều kiện tiên quyết khiến cho nhà thầu không thể lập giá theo đúng điều kiện, năng lực của nhà thầu như: Các quy định về việc phân tích đơn giá, việc áp dụng định mức, việc sử dụng thiết bị thi công, việc áp dụng giá vật liệu, nhân công, ca máy, các quy định áp đặt về thể chế v.v... Nhiều bộ hồ sơ mời thầu được lập một cách máy móc, sao chép, chất lượng không đảm bảo đã dẫn đến hiện tượng này mà chưa được các đơn vị tư vấn, các cơ quan quản lý quan tâm một cách đúng mức. Một ví dụ điển hình, trong hồ sơ mời thầu cho các gói thầu của một dự án lớn quy định “ Việc phân tích đơn giá chi tiết và tổng hợp giá dự thầu phải được lập theo quy định của thông tư 05/2007/TT-BXD; Trên cơ sở đơn giá xây dựng công trình công bố kèm theo văn bản số… của UBND tỉnh; Định mức dự toán xây dựng công trình ban hành theo quyết định số 1776/2007/QĐ-BXD và Chế độ chính sách của nhà nước đang được áp dụng…) và cuối cùng là “Không chấp nhận việc lập theo phương pháp khác.” Với các quy định như trên thì nhà thầu dù có muốn cũng khó có thể bỏ thầu dưới giá trần được.

2. Năng lực hạn chế của nhà thầu trong việc phân tích đơn giá và lập giá đấu thầu: Nhiều công trình, gói thầu cho dù không bị các quy định khống chế cứng nhắc, các điều kiện tiên quyết như nêu trên song khi phân tích đơn giá để lập giá bỏ thầu, nhiều nhà thầu vẫn dùng nguyên hệ thống đơn giá, định mức, giá nhân công, ca máy theo các công bố của nhà nước để lập giá mà không có một hệ thống định mức riêng theo năng lực thi công thực tế của mình, không có phân tích chi phí máy trên cơ sở các thiết bị do nhà thầu thực có, thậm trí bê nguyên tất cả các bất cập trong hệ thống định mức hiện hành (các nhầm lẫn, các quy định không phù hợp, các bất hợp lý trong tính toán khấu hao, sự thiếu thực tế của một số loại hình công tác xây dựng…), các bất hợp lý trong công bố giá để phân tích giá dự thầu, ngay cả việc phân tích nhân công cũng theo đúng như các nguyên tắc khi lập gía trần làm cho giá bỏ thầu thực chất không phải là giá của nhà thầu và chắc chắn là vượt giá trần được phê duyệt.

3. Chất lượng hồ sơ dự toán bước lập giá trần chưa đảm bảo: Trước hết việc lập dự toán chi phí xây dựng, nhiều đơn vị tư vấn hiện nay thiếu nghiêm trọng hoặc hầu như chưa có các chuyên gia, kỹ sư để có thể làm tốt công tác tư vấn này. Trong khá nhiều tổ chức tư vấn, việc đào tạo cho những cán bộ làm công tác này còn ít được xem trọng, ít khi họ được đi thực địa để nắm bắt thực tế do vậy không lượng hoá được các công việc cần phải làm, không nắm được tổ chức xây dựng, thiết kế và tổ chức thi công, chưa có sự điều tra khảo sát kỹ lưỡng nguồn vật liệu, chất lượng, trữ lượng, điều kiện và cự ly vận chuyển, khả năng cung ứng, vị trí và cự ly vận chuyển vật liệu thải do vậy đã có nhiều dự án, giá trị dự toán phải điều chỉnh, thay đổi nhiều lần trong quá trình thực hiện. Thêm vào đó, việc không độc lập trong vai trò tư vấn về giá, bị phụ thuộc vào các ý kiến chỉ đạo chủ quan khiến cho giá trị công trình nhiều khi rất không chính xác. Việc “vô tư” cắt giảm chi phí do ít am hiểu về giá, thiếu kinh nghiệm thiết kế, tổ chức xây dựng, kiến thức pháp luật, chuyên môn, thực tế xây dựng của một bộ phận cán bộ tham mưu trong các đơn vị có chức năng quản lý chi phí cũng làm cho dự toán được phê duyệt làm giá trần chưa phù hợp.

4. Các vấn đề liên quan khác: Trong một số dự án, công trình, giá dự toán lập không đề cập đến các khoản chi phí thực tế phải trả như các khoản chi phí huy động công trường (nhân lực, thiết bị, mặt bằng, kho xưởng, bến bãi v.v...), các khoản chi phí do nhà thầu phải huy động vốn ứng trước, các chi phí do không được giải ngân kịp thời, phần chi phí lãi vay để làm công trình, giá vật liệu theo các công bố giá của địa phương không phù hợp thực tế.v.v...Thêm vào đó, những bất cập tồn tại của hệ thống văn bản pháp quy trong lĩnh vực lập và quản lý chi phí xây dựng cũng làm cho giá trần không sát với thực tế.

Giá trị dự toán được lập, phê duyệt làm giá trần và các nội dung yêu cầu của hồ sơ mời thầu mâu thuẫn với nhau (rất nhiều nội dung yêu cầu nhà thầu phải tính vào giá dự thầu nhưng trong dự toán lập theo các quy định hiện hành của nhà nước lại không thể đưa vào) đã khiến cho giá trần và giá bỏ thầu khập khiễng nhau và nhiều công trình, giá dự toán lập và giá bỏ thầu có nhiều mâu thuẫn và đều không phản ánh được giá trị công trình.

Với các nguyên nhân này, nếu không được sớm quan tâm khắc phục thì chắc chắn việc bỏ thầu vượt giá gói thầu sẽ còn ngày càng trở nên phổ biến làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai của nhiều dự án và ảnh hưởng tới hiệu quả đầu tư chung.

 

[VUTHEPHUONG]

Anh đăng bài viết của K/s Võ Hoàng Anh rất hay, phản ánh thực tế việc xây dựng TDT công trình và bỏ giá đấu thầu của các nhà thầu. Tuy nhiên ngoài các bất cập nêu trên tôi còn thấy các công trình(Đặc biệt là nguồn vốn nhà nước) để được chính phủ phê duyệt thường cắt giảm hoặc bỏ bớt các khối lượng so với thực tể. Sau khi đã được phê duyệt và đi vào thi công thì đưa ra thành các khoản phát sinh và chờ phê duyệt bổ sung...Đây cũng là một lí do dẫn đến tiến độ công trình bị chậm trễ vì ko có vốn giải ngân cho nhà thầu.