ISO 19650 là tiêu chuẩn quản lý thông tin, không phải tiêu chuẩn quản lý dự án

nguyentheanh · Hôm nay lúc 00:18

Theo nhiều tài liệu và nhiều người đang hiểu thì ISO 19650 tập trung vào thiết kế, thi công, vận hành, bảo trì công trình… vậy chủ yếu là từ tư vấn thiết kế và nhà thầu thi công và chủ đầu tư ở khâu vận hành? Thế còn quản lý dự án, xuyên suốt từ lúc có ý tưởng đầu tư dự án, chuẩn bị dự án, thực hiện dự án, kết thúc xây dựng đưa dự án vào vận hành, vận hành, bảo trì thì sao? Tiêu chuẩn nào? Ở vai trò Chủ đầu tư hay Ban QLDA hay Tư vấn QLDA ứng dụng để quản lý dự án theo BIM thì sao?

Đây là câu hỏi vào đúng vấn đề “nút thắt” mà nhiều chủ đầu tư và Ban QLDA ở Việt Nam cũng đang loay hoay: ISO 19650 là tiêu chuẩn quản lý thông tin (information management), chứ không phải tiêu chuẩn quản lý dự án (project management).

Để trả lời hệ thống, ta tách 2 vế: quản lý dự án (PM) và quản lý thông tin (IM).

1. Phạm vi ISO 19650

ISO 19650 (1–5) tập trung vào quản lý thông tin theo BIM: từ hình thành, phát triển, trao đổi, kiểm soát, đến bàn giao và vận hành.
Nó không thay thế các chuẩn/quy trình quản lý dự án truyền thống, mà song song và bổ trợ.
Đối tượng chính của ISO 19650 là toàn bộ các bên tham gia, trong đó:
- Chủ đầu tư (Appointing Party) giữ vai trò đặt ra yêu cầu thông tin (EIR).
- Tư vấn thiết kế, nhà thầu thi công, nhà thầu phụ, nhà cung cấp (Appointed Parties) chịu trách nhiệm cung cấp và trao đổi thông tin.
- Ban QLDA hoặc Tư vấn QLDA có thể được chủ đầu tư giao thay mặt quản lý và kiểm soát thông tin theo ISO 19650.

2. Quản lý dự án xuyên suốt vòng đời công trình

Từ khi hình thành ý tưởng đến vận hành, ta nhìn vào các khung chuẩn:

PMBOK (PMI): Quản lý dự án theo 10 lĩnh vực (tổng thể, phạm vi, tiến độ, chi phí, chất lượng, nhân lực, truyền thông, rủi ro, mua sắm, stakeholder).
ISO 21500 / ISO 21502: Hướng dẫn quản lý dự án, chương trình và danh mục. Đây mới là “chuẩn PM” quốc tế tổng quát.
ISO 55000 (Asset Management): Tập trung giai đoạn vận hành, bảo trì và quản lý tài sản công trình.
ISO 19650: “nằm lồng” trong các chuẩn trên, nhưng chỉ về dòng thông tin.

Như vậy, quản lý dự án = PMBOK/ISO 21502, còn quản lý thông tin dự án = ISO 19650.

3. Vai trò Chủ đầu tư / Ban QLDA / Tư vấn QLDA trong BIM

Ở Việt Nam, vai trò sẽ như thế này:

Chủ đầu tư: Định nghĩa EIR (Employer’s Information Requirements) – tức là đặt yêu cầu ngay từ đầu: cần gì, ở mức độ nào, phục vụ ra quyết định, quản lý, vận hành ra sao.
Ban QLDA / Tư vấn QLDA: Thay mặt chủ đầu tư kiểm soát thông tin, lập kế hoạch BIM Execution Plan (BEP), duyệt quy trình, giám sát thực thi.
Tư vấn thiết kế, nhà thầu thi công: Thực hiện mô hình hóa, tạo dữ liệu, phối hợp chia sẻ trong CDE.

Nói cách khác: chủ đầu tư/ban QLDA là người đặt luật chơi và giám sát, tư vấn & nhà thầu là người chơi trong “sân BIM ISO 19650”.

4. Vậy tiêu chuẩn nào cho Chủ đầu tư muốn quản lý dự án theo BIM?

Chủ đầu tư hay Ban QLDA muốn quản lý dự án “theo BIM” thì không chỉ áp dụng ISO 19650, mà phải “lồng ghép”:

Kết hợp chuẩn:
- ISO 21500, ISO 21502 (PM - quản lý dự án)
- ISO 19650 (IM - quản lý thông tin)
- ISO 55000 (AM - quản lý tài sản giai đoạn vận hành)
- ISO 9001 (QM, QA/QC - quản lý chất lượng)
- Và pháp luật đầu tư xây dựng Việt Nam: Luật Xây dựng, Nghị định 175/2024, Nghị định 10/2021, Thông tư 12/2021+09/2024...
Thực hành điển hình: Một số nước đã ban hành BIM Protocol / BIM Mandate riêng cho chủ đầu tư (UK BIM Framework, Singapore BIM Guide, EU BIM Handbook). Đây là sự “local - địa phương hóa” tiêu chuẩn quốc tế ISO 19650 để phục vụ vai trò chủ đầu tư.
Ở Việt Nam: Luật Xây dựng hiện hành, Nghị định 175/2024/NĐ-CP quy định bắt buộc và khuyến khích chủ đầu tư và các bên tham gia dự án phải ứng dụng BIM từ giai đoạn chuẩn bị, thiết kế, thi công đến vận hành và phía cơ quan quản lý nhà nước là phục vụ thẩm định, cấp phép xây dựng.

5. Khuyến nghị thực tế cho Chủ đầu tư / Ban QLDA

Đặt BIM trong khung quản lý dự án tổng thể: xem BIM là công cụ hỗ trợ quản lý phạm vi, tiến độ, chi phí, chất lượng, rủi ro.
Xây dựng EIR chuẩn: Rõ ràng ngay từ bước mời thầu.
Thuê tư vấn BIM / Tư vấn QLDA hiểu ISO 19650 và các tiêu chuẩn liên quan: để lập BEP, vận hành CDE, quản lý dữ liệu.
Kết nối vòng đời: từ chuẩn bị dự án → thi công → vận hành, thông tin không đứt đoạn.
Tích hợp với hệ thống pháp lý VN: vừa theo ISO, vừa tuân luật (Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu…).

Tóm lại: ISO 19650 không thay thế chuẩn quản lý dự án, mà bổ sung để quản lý dòng thông tin. Chủ đầu tư và Ban QLDA muốn quản lý dự án “theo BIM” thì phải kết hợp các tiêu chuẩn và quy định pháp luật.