Theo tôi hiểu thì vấn đề ở đây là chỉ định nhà cung cấp thiết bị chưa sản xuất được ở VN chứ không phải chỉ định nhà nhập khẩu thiết bị đó. Thủ tục chỉ định thầu cung cấp thiết bị này ra sao thì tôi chưa rõ. Tôi xin có vài ý kiến về câu hỏi thứ hai của bạn.
CĐT hoàn toàn có quyền ký hợp đồng với 1 công ty trong nước để nhập khẩu thiết bị. Vấn đề chỉ ở chỗ CĐT có muốn ký hợp đồng nhập khẩu trực tiếp với công ty nhập khẩu của VN kia hay không. Xảy ra 2 trường hợp:
1. Nếu muốn, CĐT cứ việc ký trực tiếp và loại bỏ phần nhập khẩu đó từ hợp đồng với nhà thầu nước ngoài. Hợp đồng với nhà thầu nước ngoài khi đó có thể chỉ còn lại phần lắp đặt, chạy thử, đào tạo v.v..., nhưng ta sẽ không đi sâu vào việc đó. Trường hợp này rất rõ ràng và các thủ tục về thanh tóan và thuế (nếu có) giữa CĐT và nhà nhập khẩu có thể triển khai rất dễ dàng theo thông lệ.
2. Trường hợp thứ hai là CĐT chỉ muốn ký 1 hợp đồng trọn gói duy nhất với nhà thầu nước ngoài (ví dụ là công ty ABC) bao gồm cả cung cấp, lắp đặt, chạy thử, đào tạo, bảo trì bảo hành v.v... Nhà thầu nước ngoài ABC sẽ ký hợp đồng ủy thác với 1 công ty nhập khẩu ở VN (ví dụ công ty DEF) để nhập thiết bị đó. Trường hợp này làm nảy sinh một số vấn đề phức tạp nhưng thông thường vẫn có thể giải quyết được.
2a. Nếu CĐT không thuộc diện được miến thuế nhập khẩu thì mọi việc cứ diễn ra bình thường. Ai mua của ai thì người mua trả tiền người bán, giá phải bao gồm cả thuế. Tức là CĐT trả tiền cho nhà thầu nước ngoài ABC, nhà thầu trả tiền cho nhà nhập khẩu DEF. Nhà nhập khẩu tại Việt nam (DEF) trả tiền cho người bán ở ngoài nước.
2b. Nếu CĐT là đối tượng được miễn thuế thì sẽ hơi rắc rối vì toàn bộ chứng từ nhập khẩu (shipping document) phải mang tên CĐT thì mới được xét miễn thuế. Trong trường hợp này, nhà thầu nước ngoài ABC sẽ phải ký hợp đồng ủy thác với nhà nhập khẩu trong nước (Công ty DEF) để nhập thiết bị từ nước ngoài. Công ty DEF sẽ ký hợp đồng mua hàng của người bán ở ngoài nước (Công ty XYZ).
Vấn đề miễn thuế: Điều kiện là các chứng từ nhập hàng (bao gồm Bill of Lading, Invoice, Packing List) phải ghi rõ:
Consignee : Tên chủ đầu tư
Shipper: XYZ Company ON BEHALF OF ABC Company.
Vấn đề thanh tóan: hơi phức tạp vì ngân hàng thường không cho phép công ty DEF trả tiền ra ngoài nước cho công ty XYZ vì Invoice đề tên người mua là CĐT. Để chứng minh là hàng này là do công ty ABC ủy thác cho DEF mua của XYZ rồi bán cho CĐT thì phải đưa tất cả các hợp đồng giữa các bên cho ngân hàng xem. Như thế thì lộ hết bí mật chênh lệch giá cả giữa các khâu nên không ai muốn. Giải pháp thông thường là bên nhập trực tiếp (cty DEF) phải làm lại bộ chứng từ khác để hợp thức hóa việc chuyển tiền ra nước ngoài. Việc này cần đến nghiệp vụ chuyên môn của các công ty xuất nhập khẩu và kho vận (forwarding companies).
